Hét liedje van het midzomerfeest is ‘Små grodorna’, een meezinger over kleine kikkertjes. Ik leerde de tekst van een paar oudere Zweedse koppels toen ik met midzomer met de Inlandsbanan naar Mora reisde. Het was een memorabel moment. Ze gingen helemaal uit de bol en niet veel langer waren we met zijn allen door het gangpad van de trein als kikkertjes aan het springen! Er is geen beeldmateriaal van. Ergens is dat jammer maar tegelijk zit dat moment zo hard in mijn geheugen dat ik het nooit meer vergeet. Wat een belevenis!
Als je ooit de kans krijgt om midzomer te vieren in Zweden, zou ik zeggen: zeker doen! Zet alvast je bloemenkroontje op. Ken je de tekst van de kleine kikkertjes en het bijhorende dansje niet? Don’t worry, je zal het snel oppikken. Wil je thuis toch al wat oefenen, dan vind je de tekst hieronder. Allemaal samen uit volle borst?
De tekst van Små grodorna
Het liedje over de kikkertjes is simpel en houdt eigenlijk ook geen steek. Toch behoort het tot het collectief geheugen van de Zweden. Zingen jullie mee?
Små grodorna, små grodorna är lustiga att se.
Små grodorna, små grodorna är lustiga att se.
Ej öron, ej öron, ej svansar hava de.
Ej öron, ej öron, ej svansar hava de.
Herkomst Små grodorna
De melodie van Små grodorna komt voort uit het refrein van een militaire mars uit de Franse Revolutie, “La Chanson de l’Oignon”. De originele tekst klonk: “Au pas, camarade, au pas camarade / au pas, au pas, au pas!”.
De Engelsen die toen de vijanden van de Fransen waren, veranderden de tekst met neerbuigende ironie in “Au pas, grenouilles!”. De melodie wordt nog steeds gebruikt in een Frans kinderliedje met de originele tekst “Au pas camarades”, en wordt ook gebruikt bij militaire gelegenheden. Het is echter nog niet geweten hoe de melodie uiteindelijk in Zweden terecht is gekomen, maar de Zweedse teksten zijn duidelijk geïnspireerd op de Engelse versie.
Bij UNESCO denk je vast aan Werelderfgoed. Het UNESCO Werelderfgoed programma bevat een lijst met onroerende goederen met een uitzonderlijke en universele natuur- en/of cultuurwaarde. Op vandaag staan er in totaal 1031 monumenten op de lijst met UNESCO Werelderfgoed en daarvan zijn er 15 te vinden in Zweden.
Drottningholm
Het Koninklijk domein Drottningholm was het eerste Zweedse monument dat UNESCO toevoegde aan hun Werelderfgoedlijst (in 1991). Het domein ligt op het eiland Lovön in het Mälarmeer en is het beste voorbeeld van een koninklijke residentie gebouwd in de 18e eeuw. Het was het eerste stukje UNESCO Werelderfgoed in Zweden dat ik bezocht.
Beide steden zijn overblijfselen van de Vikingen, Birka was de eerste Vikingstad en een belangrijk handelscentrum in die tijd. Samen vormen de steden een illustratie van de handelsnetwerken in Europa tijdens het Vikingtijdperk.
De hoogovens van Engelsberg zijn restanten van de belangrijke Europese industrie (uit de 17e tot 19e eeuw). Dit was toen één van de modernste hoogovens in Europa. De hoogovens werden gerestaureerd en zijn nog altijd functioneel.
Rotstekeningen van Tanum
De rotstekeningen van Tanum stammen uit de Noordse bronstijd en zijn maar liefst 3000 jaar oud! Ze tonen het dagelijkse leven en de overtuigingen uit die tijd.
Skogskyrkogården
Skogskyrkogården, of gemakkelijker om uit te spreken: het boskerkhof. En uit deze benaming kan je meteen afleiden wat het is. Skogskyrkogården is een unieke plaats waar bos en kerkhof naadloos door elkaar lopen.
Dit gebied, omsloten door een middeleeuwse stadsmuur, is de best behouden commerciële vestingstad in Noord-Europa. Visby is ook de stad met het meeste aantal kerken in Zweden. Er zijn maar liefst 17 kerken, bezoek jij ze allemaal?
Kerkdorp Gammelstad, Luleå
Het best bewaarde voorbeeld van een kerkdorp! Luleå is een uniek soort dorp dat vroeger overal te vinden was in Noord-Scandinavië. Kerkdorpen werden opgericht zodat mensen die na een kerkdienst niet thuis geraken dichtbij konden overnachten.
Laponia
Laponia is beter gekend als Lapland, het woongebied van de Sami. Dit werelderfgoed is zowel een cultuur- als natuurerfgoed. De komst van motorvoertuigen bedreigt het gebied helaas.
Vlootbasis Karlskrona
De vlootbasis in Karlskrona uit 1680 is een voorbeeld van een Europese marinestad uit de 17e eeuw. Tot op vandaag zijn veel oorspronkelijke gebouwen nog altijd intact.
Hoge Kust / Kvarken Archipel
Höga Kusten en de Kvarken archipel bevinden zich in de Botnische Golf en gaan beiden door een gelijkaardig proces. Door het stijgen van de zee komt het land omhoog dat hiervoor naar beneden gedrukt was door gletsjers. Eilanden voegen zich samen en zo ontstaan er nieuwe gebieden.
Agrarisch landschap van Zuid-Öland
Op het zuidelijke deel van het eiland Öland is er een uniek landschap gevormd. Één derde van het eiland bestaat uit een groot kalkstenen plateau. Hier wonen vergde een grote aanpassing voor de menselijke bevolking en die aanpassing is nog altijd zichtbaar.
Mijngebied van de Grote Koperberg in Falun
De mijn is sinds 1992 gesloten, maar in de 9e eeuw bouwden ze hier al koper af. Het gigantische gat ontstaan door de mijnbouw, ook wel de Grote Kuil bij Falun genoemd, is het opvallendste aan dit monument.
Radiostation van Grimeton, Varberg
Deze 109,9 hectare grote radiostation is het laatste overlevende voorbeeld van een groot zendstation pre-elektronische ontwikkeling. Gebouwd in 1922 en de communicatie functioneert nog altijd!
Geodetische boog van Struve
De Struve-boog is een project dat door 10 verschillende landen gaat, van Noorwegen tot de Zwarte Zee. Het is eigenlijk één grote wiskundige berekening die ze in de 19e eeuw uitvoerden om te helpen de vorm en grootte van de aarde te bepalen. Er blijven van de 265 meet- en waarnemingspunten nog slechts 34 tastbare herinneringen over.
Gedecoreerde boerderijen van Hälsingland
Deze zeven houten huizen in Hälsingland, in het oosten van Zweden weerspiegelen de welvaart van onafhankelijke boeren in de 19e eeuw. Ze gebruikten hun welvaart om nieuwe woningen te bouwen met suites die rijkelijk versierd waren met schilderijen.
Hoeveel van deze plekken in Zweden die behoren tot het UNESCO Werelderfgoed heb jij al bezocht? Ik kom voorlopig slechts aan 4. Nog veel te ontdekken dus!
Ook al het verhaal gehoord dat de rode kleur van de huisjes in Zweden afkomstig is van walvissenbloed? Klopt niet! Net als de verhalen van de welgestelde Zweden die hun huis rood schilderden om belastingen te ontduiken. Benieuwd hoe het dan wel zit? Wel, het echte verhaal zit zo:
Het verhaal achter de rode Zweedse huisjes
De rode kleur, ook wel Falunrood (Zweeds: faluröd) genoemd, vindt zijn oorsprong al in 1255 in de kopermijnen bij de stad Falun. De inwoners van Dalarna in Midden-Zweden wonnen dit pigment uit afvalerts (slam in het Zweeds). Later gebruikten ze deze grondstof in de verf waar ze hun huizen mee schilderden. De rode glans komt doordat ze het fijngemalen afvalerts brandden. Dit mengden ze nadien met andere verfbestanddelen.
De geboorte van ‘faluröd’, het Zweeds rood
Koning Johan III van Zweden introduceerde de trend van de rode huisjes bij de bourgeoisie in de zestiende eeuw. De traditie van het Zweeds rood was geboren. Niet alleen houten huizen, ook openbare gebouwen, zomerhuisjes en boothuizen in Zweden straalden in een Falunrood-jasje.
Oorspronkelijk waren het enkel de rijken in Zweden die hun huizen in het rood schilderden, maar in de achttiende eeuw spreidde de trend zich verder uit. Dankzij de lage kosten van het materiaal konden armere mensen hun muren ook een rode kleur geven. Hierdoor kozen enkele welgestelden later voor kleuren zoals wit en beige, om zich te kunnen onderscheiden.
Wat maakt de verf zo populair?
De rode verf bevat conserverende componenten. Het was een goedkoop alternatief om aan te brengen op het onbehandelde hout van de huizen. Zo waren de huizen beter beschermd tegen barre weersomstandigheden.
Daarnaast heeft het faluröd een bijzondere uitstraling bij variërend licht, beter gekend als het changeant effect. De muren krijgen een soort glans, zodat het rood verschillende tinten kan uitstralen.
De volgende keer dat je langs een rood Zweeds huisje passeert, kan je je medereizigers imponeren met dit echte verhaal 🙂
